Hình ảnh các thiên thạch từ trận mưa sao băng Geminid lướt qua bầu trời được quan sát từ Kính viễn vọng Nicholas U, tháng 12/2023. (Ảnh: AP)
Những manh mối mới phát hiện đã cho thấy lực bí ẩn mang tên năng lượng tối có thể không hoạt động như các giả thuyết trước đây.
Các nhà thiên văn học từ lâu đã biết rằng vũ trụ đang giãn nở với tốc độ ngày càng tăng, và họ từng cho rằng một lực mạnh mẽ, ổn định - được gọi là năng lượng tối - là nguyên nhân. Lực này được cho là chiếm đến 70% vũ trụ, trong khi vật chất thông thường như các ngôi sao, hành tinh và con người chỉ chiếm 5%. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây đã đưa ra những phát hiện bất ngờ.
Năng lượng tối không còn ổn định?
"Năng lượng tối đã vượt ngoài sức tưởng tượng của tôi", Giáo sư Mustapha Ishak-Boushaki, nhà vũ trụ học tại Đại học Texas ở Dallas, cho biết.
Nhóm nghiên cứu đã sử dụng Thiết bị Quang phổ Năng lượng Tối (Dark Energy Spectroscopic Instrument), đặt tại một kính viễn vọng ở Tucson, bang Arizona (Mỹ) để tạo ra bản đồ ba chiều của lịch sử vũ trụ kéo dài 11 tỷ năm, giúp theo dõi sự phân cụm của các thiên hà qua thời gian và không gian.
Kết quả từ bản đồ cho thấy năng lượng tối có vẻ đang thay đổi hoặc suy yếu theo thời gian, trái ngược với giả thuyết trước đây rằng nó là một lực ổn định. Nếu điều này được xác nhận, nó có thể làm đảo lộn mô hình vũ trụ học hiện tại.
Thiết bị quang phổ năng lượng tối (DESI) đang quan sát bầu trời đêm trên Kính viễn vọng Nicholas U. Mayall 4 mét tại Đài quan sát quốc gia Kitt Peak ở Tucson, Arizona (Ảnh: AP)
Những phát hiện mới cũng gợi nhắc đến một lý thuyết cũ rằng vũ trụ đã giãn nở và các thiên hà phân cụm đúng như thuyết tương đối rộng của Einstein dự đoán.
Tuy nhiên, các nhà thiên văn học cho biết họ cần thêm dữ liệu để xác nhận hoặc bác bỏ mô hình hiện tại. Trong những năm tới, các quan sát từ các kính viễn vọng khác cùng các phân tích mới sẽ giúp xác định liệu lý thuyết năng lượng tối có cần điều chỉnh hay không.
Tương lai của vũ trụ phụ thuộc vào năng lượng tối
Theo nhà vật lý học David Spergel, chủ tịch Quỹ Simons, sự thay đôcủa năng lượng tối sẽ quyết định số phận của vũ trụ. Nếu năng lượng tối ổn định, vũ trụ sẽ tiếp tục giãn nở, ngày càng lạnh hơn và trống rỗng. Nếu nó tăng cường sức mạnh, vũ trụ có thể giãn nở nhanh đến mức tự hủy diệt, trong hiện tượng mà các nhà thiên văn gọi là Big Rip.
"Không cần hoảng sợ. Nếu điều này xảy ra, nó sẽ không diễn ra trong hàng tỷ năm nữa. Nhưng chúng tôi muốn biết rõ về nó", ông Spergel nói.
(Nguồn VTV)